İlköğretim resim dersinde fabrika çizilmesi istendiğinde kâğıt üzerine kocaman gri binalar ve yanında bacalardan çıkan karanlık dumanlar çizilirdi. Sanayi ve üretimin kollektif şekilde çocuk zihninde böyle bir imgeye sahip olması tesadüf değil. Nitekim, yine aynı çocuklar biyoloji dersinde, Sanayi İnkılabı ile ilgili Manchester’ın fabrika dumanlarından dolayı havasının ileri derecede bozulduğunu ve bu yüzden beyaz güvelerin besin zincirindeki avcıları tarafından hemen fark edildiğine yönelik bir malumatla karşılaştılar.
- ve 19. yüzyıllarda başlayan ve endüstriyel üretimde büyük değişikliklere yol açan Sanayi İnkılabı, üretim ölçeklerini her ne kadar genişletmiş ve toplumsal refah seviyesini artırmış olsa da gelinen noktada; çevre ve insan odaklı bir anlayışa geçme ihtiyacı doğmuştur. İyicil teknolojiler ve yeşil sanayi, nüfusla beraber üstel şekilde artan insan ihtiyacının çevreyi ve insanı merkeze alarak sürdürülebilir stratejilerle karşılanmasına yönelik atılan olumlu adımları temsil etmektedir.
İkiz Dönüşüm
Sanayide ikiz dönüşüm, dijitalleşme ve yeşil sanayinin entegre edilmesiyle gerçekleştirilir. Veri tabanlı sürdürülebilirlik aracılığıyla dijital teknolojiler, üretim süreçlerinin çevresel etkilerini izlemeye ve optimize etmeye olanak tanır. IoT ve AI kullanımı ile enerji tüketimi izlenir ve doğru ölçekte kanalize edilir, böylece enerji verimliliği artırılır. Dijital izleme sistemleri, atıkların izlenmesi ve geri dönüşüm süreçlerinin optimize edilmesiyle döngüsel ekonomi hedeflerine ulaşmayı sağlar. Büyük veri analitiği, kaynak kullanımını optimize ederek hammadde israfını azaltır. Sanayide ikiz dönüşüm, dijitalleşme ve yeşil sanayinin entegrasyonu ile sürdürülebilir ve verimli üretim süreçlerini mümkün kılar. Bu dönüşüm, çevresel sürdürülebilirliği sağlarken aynı zamanda ekonomik kazançlar da sunar. Gelecekte, bu iki eksenin daha da yakınsaması ve sanayinin her alanında benimsenmesi, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmada kritik bir rol oynayacaktır.
KOSGEB Destekleri
Sanayide değişimin pratikte somut olarak karşılığını alabileceğimiz yapılar KOBİ’lerdir. Adı küçük ve orta ölçek olsa da bir arada etki gücü düşünüldüğünde ülkemizde ve dünyada aslında üretimde en büyük etkiyi sağlayabilecek modeller ancak KOBİ’lere yönelik uygulanan stratejilerle sağlanabilir. Bugün, ülkemizde KOSGEB’in yanında olduğu yaklaşık 3 milyon 200 bin KOBİ faaliyet göstermektedir. KOBİ’ler Türkiye’deki istihdamın %70’ini oluşturuyor. Buna ek olarak asıl önemli nokta şu ki KOBİ’lerin ihracat oranı %31’ken ithalat oranı %15. Bu oranlar da KOBİ’lerin ülkemiz adına küresel pazarda oynadıkları rolü gözler önüne seriyor. KOSGEB, KOBİ’lerin politikalarını KOBİ’lerle beraber üretiyor olmanın bilinciyle ve bu sorumluluğun farkında olarak var olan potansiyeli ve kapasiteyi sürdürülebilirlik açısından optimum seviyede organize etmek adına ikiz dönüşüme yönelik stratejiler geliştirmektedir.
Ekonomi ve sanayinin yeşil dönüşümü, sadece kapsayıcı ve sürdürülebilir bir büyüme sağlamakla kalmayıp, aynı zamanda ülkemizin Avrupa Birliği ve diğer uluslararası pazarlarda rekabet gücünü koruyup artırması açısından da kritik öneme sahiptir. Bu doğrultuda, 2021 yılının Temmuz ayında Yeşil Mutabakat Eylem Planı duyurulmuştur. Bu eylem planı, Sınırda Karbon Düzenlemesi, Yeşil ve Döngüsel Ekonomi, Yeşil Finansman, Temiz, Ekonomik ve Güvenli Enerji Arzı, Sürdürülebilir Tarım, Sürdürülebilir Akıllı Ulaşım, İklim Değişikliği ile Mücadele, Diplomasi ve Bilinçlendirme gibi önemli başlıkları kapsamaktadır.
Yeşil ve döngüsel bir ekonomi oluşturmak adına yatırım ve büyüme stratejileri geliştirilirken, sera gazı emisyonlarının azaltılmasının yanı sıra enerji ile kaynak verimliliğinin artırılması temel hedefler arasında yer almaktadır. Bu çerçevede, Dünya Bankası tarafından finanse edilen, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, KOSGEB ve TÜBİTAK tarafından yürütülen “Türkiye Yeşil Sanayi Projesi” hayata geçirilmiştir.
Projenin KOSGEB bileşeni kapsamında, sanayide KOBİ’lerin enerji ve kaynak verimliliğinin sağlanması ve karbon emisyonlarının azaltılması amaçlanmaktadır. Bu hedef doğrultusunda, Türkiye’deki KOBİ’lerin güneş enerjisi ve temiz, döngüsel ekonomi alanlarında yapacakları yatırımların 250 milyon dolar tutarındaki bir bütçe ile desteklenmesi planlanmaktadır. Proje teklif çağrıları, KOSGEB tarafından 8 Aralık 2023 ile 30 Kasım 2024 tarihleri arasında kabul edilecek olup, başarılı bulunan projelere güneş enerjisi temalı projeler için 14 milyon TL’ye, temiz ve döngüsel ekonomi temalı projeler için ise 4 milyon TL’ye kadar geri ödemeli destek sağlanacaktır.
Bu destekler, KOBİ’lerin enerji maliyetlerini azaltarak rekabet güçlerini artırmalarına ve sürdürülebilir bir sanayi yapısına kavuşmalarına katkıda bulunacaktır. Yeşil sanayi projeleri, sadece çevresel sürdürülebilirliği sağlamakla kalmayacak, aynı zamanda ekonomik büyümeye ve yenilikçi iş modellerinin gelişmesine de zemin hazırlayacaktır.
İkiz dönüşümün diğer bileşeni olan dijitalleşme; yalınlık, erişilebilirlik ve küresellikle beraber KOSGEB’in 2024-2028 stratejik planında vizyon kavramları arasında yer almaktadır. KOBİ’lerin dijital dönüşümlerini gerçekleştirmeleri hem iç hem de dış pazarda daha rekabetçi bir yapıya kavuşmalarını sağlayacaktır. Dijital dönüşüm, çevreye yönelik ortaya koyduğu iyileşmelerin yanı sıra işletmelerde üretim ve iş süreçlerinde verimliliği artırarak kar marjlarını yükseltecek ve maliyetleri azaltacaktır.
Bu sebeple KOSGEB, Dijital Dönüşüm Değerlendirme Analizi ve Yol Haritası Raporu hazırlayan işletmelere belirlenen ihtiyaçları doğrultusunda yapacakları dijital dönüşüm yatırımı giderleri için destek verecektir. Destek için Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) ile mutabakata varılarak 300 milyon avro tutarında bir fon sağlanmıştır. Bu fon kapsamında, KOBİ’lerin dijital dönüşüm projeleri için anlaşmalı bankalardan kullanacakları 20 milyon TL üst limitli 36 ay vadeli kredinin 20 puanlık faizini karşılayarak, uygun maliyetli finansman erişimi imkânı sunmaktadır.
KOSGEB, üretim yapan, üretim ve teknolojik kapasitesini geliştirmeye yönelik yatırım yapan teknoloji geliştiren ve sürdürülebilir modelleri benimseyen KOBİ’lerin hem finansal destekleri hem de yönderlik yapmak suretiyle yanında yer almaktadır.
